at Erasmus Huis in Jakarta, Indonesia from 21 October 2023 until January 2024
Masa depan Batik is the latest exhibition by Dutch artist and batik researcher Sabine Bolk. Bolk’s Batik journey started in 2009 at the same moment that Batik became the official UNESCO intangible heritage of Indonesia. Now after 14 years Bolk reflects on her journey to Batik and the journey of Batik. The work of different batik makers and their perseverance to keep this craft alive and future proof is showcased in this exhibition next to Bolk’s own work in the field of art, research and in close collaborations with researchers, batikmakers and artists.
Grand opening 21 October at 19.30h
Come meet the pembatiks that made the batiks featured in the exhibition;
Mbak Nurul Maslahah (Batang) Ibu Ramini of KUB Srikandi (desa Jeruk) Ibu Umriyah (Batang) Mbak Eka of Lumintu Batik (Lasem) Ibu Siti (Batang) Ibu Widianti Widjaja of Oey Soe Tjoen (Pekalongan)
Pasar Batikon22 October from 10 am – 14pm with Batik Fashionshow
Talk & workshop research in Dutch databases by Sabine Bolk on 23 October at the Erasmus Huis library
Batikworkshop in collaboration with Museum Tekstil & Pembatik from the exhibition on 4 & 25 November
‘Paper sarong’ workshop for children by Sabine Bolk on 18 November
Artist Nidi Kusmaya will update the colours in our Natural Dye Lab in the exhibition – first blue on 21 October, other dates will be annouched soon
Dit jaar zal de Batik Stand wederom aanwezig zijn op de Tong Tong Fair. In de Grand Pasar kun je daar handgemaakte batikdoeken meegebracht door Sabine Bolk en duurzame batikkleding van de kledinglables Guave en Atelier Istimewa vinden.
Guave is een fair fashion kledinglabel dat zich inzet voor het behoud van het batik ambacht. We werken samen met verschillende batik makers op Java en combineren batik met duurzaam geweven stoffen uit Nederland in unieke collecties.
Atelier Istimewa laat zich inspireren door de Indonesische spiritualiteit, cultuur en wijsheden. ambacht. Iedere kimono van Istimewa is een eerbetoon aan het ambacht van batik, en alle diepere lagen daaronder. Met Istimewa wilt Alessa een poort zijn naar de Indonesische mystiek, voor de moderne vrouw hier.
Sabine Bolk is een kunstenaar en batikonderzoeker. Sinds 2009 houdt ze een blog bij ‘The journey to batik’ en organiseert zij verschillende projecten rondom het erfgoed Batik.
Batik Spreekuur
Laurens Tan en Sabine Bolk bekijken Batik tijdens het spreekuur, TTF 2022. Photo door Hans Kleijn
Wil je meer weten over jouw bewaarde batiks? Sabine Bolk houdt dit jaar op 4 dagen Batik spreekuur, op 2, 3, 5 & 6 september van 15 tot 16u (uitloop mogelijk tot 17u). Neem maximaal 3 batiks mee en Sabine vertelt je meer over hun geschiedenis en betekenis.
Op 5 & 6 september zal Laurens Tan, tevens batik onderzoeker, die vorig jaar een van de gasten was op het Batik eiland ook aanwezig zijn.
Programma
Batik is erkend als officieel erfgoed van Indonesië en staat sinds 2009 op de Unesco- lijst van immaterieel cultureel erfgoed. Sabine Bolk reisde in datzelfde jaar voor het eerst naar Indonesië en raakte in de ban van het erfgoed. In een lezing op zondag 3 september om 18u presenteert ze haar ‘reis naar batik’ van de afgelopen 14 jaar: een blik op de geschiedenis én de toekomst van batik.
De betekenis van de witte kebaya, projectlancering op 7 september
De kebaya is genomineerd als Unesco erfgoed. Een bijzondere variant is de witte kebaya, typerend voor het voormalige Nederlands-Indië, maar nooit onderzocht. De witte kebaya, het ondergeschoven kindje in het bekende duo sarong & kebaya, verdient het om voor het voetlicht te worden gehaald, te bestudeerd en met een groot publiek te worden gedeeld. Schrijfster Dido Michielsen en batik onderzoeker Sabine Bolk lanceren hun project ‘De betekenis van de witte kebaya’ bij de Tong Tong Fair op 7 september. Heeft u een witte kebaya of foto’s van dragers, neem het mee en deel uw verhaal met Sabine en Dido in het kebaya spreekuur van 15u tot 17u. Lees meer over de zoektocht naar witte kebaya’s > hier
Ook zullen Dido en Sabine op 7 september om 20.30u hun project toelichten tijdens een presentatie
Hoeveel kebaya’s/kebaja’s had jouw (voor)moeder? En waren die allemaal wit? Misschien heb je er nog eentje of meer liggen, in de kamferkist of linnenkast. En wie weet wil je die door ons, Sabine Bolk en Dido Michielsen, laten bekijken en het bijbehorende verhaal aan ons vertellen. En misschien heb je er zelfs foto’s bij waarop diezelfde kebaya wordt gedragen!
Wij, Sabine Bolk, kunstenaar en batik onderzoeker, en Dido Michielsen, schrijfster, vinden dat van het duo sarong&kebaya, de laatste nogal een ondergeschoven kindje is. Er is weinig tot geen onderzoek naar gedaan, terwijl het kledingstuk notabene genomineerd is als UNESCO immaterieel erfgoed. Bovendien lijkt het alsof de witte kebaya in het voormalige Nederlands- Indië voornamelijk werd gedragen door (Indo-)Europeanen en vrouwen die zich in hun kringen begaven. Daarom vroegen we ons af: heeft de kleur wit in dit geval een extra, wellicht koloniale, betekenis? En dat leidde weer tot andere vragen, zoals:
Was het dragen van de witte kebaya strikt verbonden met de bovenlaag van de samenleving?
Werd de witte kebaya ook op de Molukken en op Papoea Nieuw-Guinea gedragen?
Speelde religie een rol bij de keuze voor de witte kebaya?
Hoe is de ‘traditie’ van de witte kebaya dragen ontstaan? Kan er ook een praktische reden zijn voor het dragen van wit, omdat het verkoelend zou zijn en zweetplekken minder toont?
Zat er verschil in materiaalgebruik en wat kunnen we daar nog meer over te weten komen?
Wanneer verdween de witte kebaya uit het straatbeeld en wat betekende dit?
Heeft de witte kebaya nog altijd een koloniale connotatie of kan ze gewoon worden gedragen?
Kortom: vertellen de witte kebaya’s een eigen verhaal dat kan worden doorgegeven?
De basis voor ons onderzoek is een tiental witte exemplaren uit Dido’s collectie. Maar we zijn ook enorm benieuwd naar wat jullie kebaya’s ons kunnen vertellen. Daarom nodigen we je uit om contact met ons op te nemen als je denkt te kunnen helpen het raadsel van de witte kebaya te ontrafelen.
Het resultaat van ons onderzoek presenteren we op de Tong Tong Fair 2024.
On Saturday 19 August I am invited to share about Batik during the Zaanse Folklore day held at the Zaanse Schans from 10am till 17pm. I will be sharing information on Batik and you can buy beautiful batiks from Java at my stand.
Legien Warsosemito-Schenk & Stijn Schenk reached out to me asking if I wanted to design, or create, a batik inspired motif for their event. The event held on 17 June 2023 is part of a series organized by them, Jessica Warsosemito & Monique Koosman ~ in which Javanese(-Surinamese) women from different generations come together and reflect on the impact of colonial history. For 17 June the focus was on sexuality and the view on sexuality and I was asked to translate this theme ~ which consist of many different elements ~ into a pattern.
Through talking with Legien, about symbols, colours & what it means for her and the room she wants to create for Javanese women, I soon got an idea on how the repeating of the pattern had to look like. It had to be a circle, a close space, to represent a safe space, but at the same time it had to move outward, in a ritme that goes with the flow, to grow & learn in your own pace. In the center ~ on request ~ the Mamuli. The Mamuli originates from the Indonesian island Sumba, it has a shape which represents the female genitalia, symbolizing the woman as the giver of life. Around it I placed different animals who have a symbolic connection with sexuality, but also with movement & growth. In a short talk during the event I explained a little more on this. It was really nice to get this invite, feel honoured. I had to make in a bit of a rush, but I am very happy with the result & all the nice responses I got on it during the event.
On 18 november 2023 there will be another event at Bibliotheek Zuidplein in Rotterdam~ open to everyone ~ reflecting on the gatherings and presenting the (art)works that were made to complement the events.
So excited to finally share this. In the making since I started my position as a Research Associate at Research Center for Material Culture (RCE) in 2019. To research and re-tell the story on batik entrepreneur Carolina Josephina von Franquemont, it was important to use all tools available to look into the myth & the legend, especially that of ‘Prankemon green’.
With the help and expertise of Art Proaño Gaibor of Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed the green (and other dye colours) found in batiks attributed to Von Franquemont could be put under a microscope. Pretty much exactly that we did. With just 2 mm of a thread many different things can be research; what dyes were used, synthetic or natural ingredients, what natural ingredients aka plants were used, traces of wax or oils can be found, metals & carbon traces.Which was also done by photographing the batiks in different light filters.
The process was long. It took me about 6 months to get approval to actually do the research, then more months passed before the actually samples were taken and then more months of processing the data before the report was done. But now it is officially here: Carolina Josephina von Franquemont (1817-1867) Prankemon green : research into the chemical composition of organic dyes in 19th century sarongs.
“The recipe for this green color was allegedly a secret that was lost after Von Franquemont’s death. The conducted research is to determine what Prankemon green is made of and to attribute the colour to the workshop or debunk dyestuff myths surrounding its creation. Studies of five cotton batik sarongs (collection: NMvW Leiden and World Museum Rotterdam) show that all the colors were made from natural dyes, most likely locally sourced {…} On the basis of the results there are strong indications that the investigated batiks were all made in different dyeing workshops.”
Via bibliotheek@cultureelerfgoed.nl you can request the report D2021-082 digitally. It is not yet accessible online, but hopefully it will be soon. The report is in English.
Op woensdag 2 augustus geeft Sabine Bolk een lezing over batik. Sabine gaat in op de stof, de betekenis en de geschiedenis. Zij doet dit aan de hand van haar reizen en de doeken die zij verzamelde. Sinds 2009 is batik UNESCO immaterieel cultureel erfgoed van Indonesië. Toch staat de ambacht nog altijd onder druk.
De reis naar Batik In 2009 maakte Sabine haar eerste ‘reis naar Batik’. Op Java onderzocht ze hoe batik gemaakt werd en of ze het zelf kon leren. In 2016 keerde ze terug naar Java. In de korte film die zij maakte is de hoofdrol voor danseres Dwi Anggraeni die de batik-dans, Tari Batik, opvoert. Het maakproces van batik wordt uitgebeeld vanuit de handen de batikmakers, pembatiks, aan de noordkust van Java.
Tijdens Sabines derde reis in 2019 richtte zij zich op de historie van batik en de verwevenheid met het koloniale verleden. In haar huidige onderzoek werkt zij aan een hervertelling van de (Indo-)Europese invloed op de Javaanse batik tussen 1840 en 1890. In oktober 2022 bereidde ze haar expositie ‘Future of Batik’ voor, die eind dit jaar te zien is bij Erasmushuis in Jakarta.
Over Sabine Bolk Sabine Bolk (1984) is een beeldend kunstenaar en batikonderzoeker. Ze laat zich vooral inspireren door de patroonleer en de filosofie van batik. Op haar blog ‘De reis naar Batik’ doet zij verslag van haar ontdekkingen, haar onderzoek en reizen.
Sabine documenteerde het maakproces van batik. Ze lanceerde haar nu deels afgeronde onderzoeksproject ‘Retelling the History of the (Indo-)European Influence on Batik’ in Nederland en op Java. Sabine werkte bij het Research Center for Material Culture in Leiden met de batikcollecties in Nederlandse en Indonesische museums en archieven.
Sabine schrijft artikelen voor verschillende platformen, zoals Modemuze en Things That Talk. Ze organiseert events en geeft lezingen en workshops. Sabine zet zich in voor het behoud van batik en werkt samen met batikmakers op Java, onderzoekers, ontwerpers, kunstenaars en andere batikfans.
woensdag 2 augustus 2023 10:30 – 11:30 Locatie Bibliotheek Alphen-Centrum
My two world stories for the National Museum of World Cultures on Batik got published. One focusses on the making: Worldwide loved and worn but how is Batik made with many photos by me on the making process, next to great images & batiks from the National Museum of World Cultures collection. And the other part is on the wearer of Batik; Wearing Batik is showing who you are. Both are in Dutch, but I included many wonderful images, so go check it out!
The speaker who will be participating in the webinar called “Developments in Batik history in the 19th century, imitations and other influences from abroad” is Sabine Bolk (1984).
Sabine Bolk is a Dutch artist and Batik researcher. She keeps a blog, ‘Journey to Batik’, since 2009 on which she writes about her travels to Java, her research on Batik and much more. She is currently researching the development of Javanese Batik in the 19th century with a focus on the makers and the wearers.
Watch back my talk now. My talk is in English and gets translated in Burmese during the talk
Webinar | Indonesia and the Amsterdam School #4: batik
In this Webinar series, Museum het Schip joins forces with Heritage hands-on, Pusat Dokumentasi Arsitektur, and Yayasan Museum Arsitektur Indonesia to explore these relations by inviting heritage experts, historians, architects, curators, and artists.
This Webinar is about the application of batik in Indonesia as a heritage practice and its application in the late-colonial period by Dutch artists, including those of the Amsterdam School movement. How do the Dutch and Indonesians nowadays look upon the debate on artistic freedom versus the appropriation of a visual language and techniques from another culture?
Op dit moment staan er nog geen workshops op de planning, mocht u op de hoogte gehouden willen worden van komende batikworkshops, stuur dan een email naar mij via sabine@sabinebolk.nl
Yesterday was the opening of ‘Continue This Thread’, an exhibition by Amsterdam Museum made by curator Roberto Luis Martins together with designers Karim Adduchi and Tess van Zalinge. The exhibition shows current designs with depot treasures, it highlights the act of mending and the passing on of crafts. The reel I made after visiting the batikworkshop Kamis Batik in Terengganu, Malaysia is feautured in the Modemuze room of the exhibition ~ it is just one of the videos, but like we say in Brabant “wie het kleine niet eert is het grote niet weerd” {if you do not honor the small, you are not worthy of the great} And I am very proud to be featured in this lovely exhibition
Starting my last week on Java ~ when I return to the Netherlands have a nice event right away on Thursday 1 December with Things That Talk. Come join me at Erfgoed Leiden eo in Leiden to learn about the imitation batiks, Batik Belanda, that were once produced in this city center. Make your own paper sarong using inspiration from Batik, De Leidsche Katoenmaatschappij and what you brought with you. An afternoon to share & create together. The event is part of Leiden 2022.
– Dutch text further below –
Have you ever heard of the Leidsche Katoenmaatschappij? Although it is very Leiden, it is still a bit of a forgotten history. So a lot of material to tell about. During this afternoon we will learn to understand Batik and get to work with it ourselves! Batik is a way of decorating a woven fabric with paint. Making real batik takes days and is a complicated process. The Leidsche Katoenmaatschappij (1756-1936) therefore tried to take cut-off routes to bypass the labor-intensive and artisanal art of batik. The factory of the Leidsche Katoenmaatschappij sat in downtown Leiden, and manufacturers produced plain and printed cotton for trade within Europe and export to Asia and Africa. Scattered throughout the country are interesting objects that bring the stories of this factory to life.
This afternoon, Sabine Bolk will take you on her own cutaway route to better understand Batik. This is not to – as with the Leidsche Katoenmaatschappij – maximize profits and distort the market, but to ensure that while making your paper (!) Batik you can enjoy listening to the stories about the Leidsche Katoenmaatschappij. This will be interspersed with stories about objects of ours and yours. Oh yes, can you bring a piece of fabric that is of special value to you – something from grandma, something from far away or just close by?
Participation is free, registration is required and willingness to work together in small groups a must. Email office@thingsthattalk.net to sign up.
Want to look around in history now? Then read the stories in advance on Things That Talk.
Location: Erfgoed Leiden en Omstreken, Boisotkade 2A, 2311 PZ Leiden
Time: 1:30 – 5:30 pm. Coffee, tea & cake will be ready at 1pm.
Entrance: Free, sign up by email to office@thingsthattalk.net. There is room for a maximum of 24 participants, so be quick!
——–
Heb jij wel eens gehoord van de Leidsche Katoenmaatschappij? Hoewel het heel Leids is, is het toch een beetje een vergeten geschiedenis. Veel stof om over te vertellen dus. Tijdens deze middag leren we Batik begrijpen en gaan we er zelf mee aan de slag! Batik is een manier om een geweven stof met verf van een decoratie te voorzien. Het maken van echte batik duurt dagen en is een ingewikkeld proces. De Leidsche Katoenmaatschappij (1756-1936) probeerde daarom afsnijroutes te nemen om de arbeidsintensieve en ambachtelijke kunst van het batikken te omzeilen. De fabriek van de Leidsche Katoenmaatschappij zat in de binnenstad van Leiden en de fabrikanten produceerden effen en bedrukt katoen voor de handel binnen Europa en de export naar Azië en Afrika. Verspreid door het land zijn er interessante objecten te vinden die de verhalen over deze fabriek tot leven brengen.
Sabine Bolk neemt je deze middag mee op een eigen afsnijroute om Batik beter te leren begrijpen. Dit is niet om – zoals bij de Leidsche Katoenmaatschappij – winst te maximaliseren en de markt te verstoren, maar om ervoor te zorgen dat je tijdens het maken van jouw papieren (!) Batik lekker kunt luisteren naar de verhalen over de Leidsche Katoenmaatschappij. Dit wordt afgewisseld met verhalen over objecten van ons en van jou. Oh ja, kun je een stuk stof meenemen dat voor jou van bijzondere waarde is – iets van oma, iets van ver weg of juist dichtbij?
Meedoen is gratis, aanmelden is verplicht en bereidheid om samen in kleine groepjes te werken een must. Mail naar office@thingsthattalk.net om je aan te melden.
Wil je nu al een beetje in de geschiedenis rondkijken? Lees dan alvast de verhalen op Things That Talk.
Locatie: Erfgoed Leiden en Omstreken, Boisotkade 2A, 2311 PZ Leiden
Tijd: 13.30 – 17.30 uur. De koffie, thee & koek staan klaar om 13.00 uur.
Entree: Gratis, aanmelden per mail naar office@thingsthattalk.net. Er is plek voor maximaal 24 deelnemers, dus wees er snel bij!
Business card art by me Business card design by Martijn Bekker I Karakter design Batik by Miss Nurul Maslahah
After sharing the business card I got to design for historian Suze Zijlstra, Indonesian food chef & cookbook author Maureen Tan contacted me she would like me to make hers also. Maureen shared with me what elements she would like in the design, the colours and meaning behind it for her. I know what kind of Batiks she likes and had an image in my mind right away. After sending a sketch, which honestly didn’t do my idea justice, I got a green light from her. It was great to make again custom business card art.
The base of the design is a Pagi-Sore, day and night, which representing duality, the light and the dark, like two sides of a story. One side is more food related, the green side, with a cobek and ulekan {mortar & pestle}. The isen-isen, filling motifs, are also food related; beras wutah {scattered rice}, aseman {tamarinde leaves} & lombakan. The other side, the blue side, is the family side, with references to Maureen Tan’s parents who inspired her, guided her and keep guiding her on her journey. Next to the business card, a bookmark was made to accompany Maureen Tan’s new cookbook ‘JAVA’.
After I designed it, Maureen asked if we could turn it in an actual Batik too. Miss Nurul of Batik Tulis Batang was happy to except this challenge and created this amazing slendang in full Batik Tulis from my design. What a stunning work, it is perfect and colours are so good. How wonderful we could make these custom Artworks for Maureen Tan within a few months.
Following the successful inaugural regional batik seminar in 2021, Jauh Dikenang Dekat Disayang is back this year! Jauh Dikenang Dekat Disayang, co-organised with Galeri Tokokita, celebrates batik in the region in the month of August – a special month where Singapore, Indonesia and Malaysia celebrate their independence. What better way to celebrate this than to share our love for batik.
Kawan Kita: In conversation with Sabine Bolk at Galeri TokoKita in Singapore – 18 Sep 2022, 4PM – 5PM
Many said that artists can create works with senses and intuition while researchers use systems and logic to analyse patterns. We could not be more wrong! Dutch artist-researcher Sabine Bolk, who is based in Utrecht, will be here in Singapore to share about her batik journey and insights on how much art actually overlaps with research in batik and its fashion.
*As event spaces are highly limited, a $10 deposit will be collected from all participants. This deposit ensures that the speakers’ time is maximised and that all registered participants will attend. The deposit may be used to offset your purchase (with minimum purchase of $100) at Galeri Tokokita store or aNERDgallery’s direct channels until 18 Sep 2022. T&C apply and you may contact the individual shops for more information. Deposit will be forfeited if participants fail to show up. All tickets sold are non-refundable.
Demystifying Batik Belanda Developments in Batik history in the 19th century, imitations, and other influences from abroad Talk by Sabine Bolk Saturday, 17 September 2022, 3pm – 4:30 pm Ngee Ann Auditorium, Asian Civilisations Museum
In the 19th century many things happened within batik. The demand for batik grew rapidly after the end of the Dutch East India Company, which brought a stop to the import of Indian textiles. Batik turned out to be a useful technique to imitate patterns of the Indian cloths that were worn throughout the archipelago. The interest in batik also grew outside of the former Dutch East Indies (now Indonesia). In Europe, batik was bought by collectors to be shown in museums and at colonial exhibitions. Cotton-printing factories started producing copies – imitation batiks – to be shipped back to Indonesia, where they came be be called “batik Belanda”. In response to these imitations, the batik cap (stamped batik) market blossomed on Java. The batik cap could easily compete with these Dutch imitations, leaving the European cotton-printers baffled as to why their cheap, mass-produced imitations (the earliest fast fashion, you might call them) would not sell.
It was not only the batik cap industry that flourished at this time. Batik tulis (hand-drawn) was made in the finest quality at the end of the 19th century. The European cotton companies shipped printed textiles and also fine woven blank cotton cloths. These machine woven cottons, combined with the Javanese canting, made it possible for the batik makers to create much more detailed batiks at the end of the 19th century.
After this short inspiring global history, Bolk will dive further into what the European influence on Javanese batik actually was, how it has been misinterpreted by European scholars in the past, and how we can right some colonial wrongs.
Groups-photo in our Batik Stand with Romée Mulder (Guave), me, Sandra Niessen (our batikexpert-guest) & Myrthe Groot (Guave) during the TTF in 2019
Terug van nooit weggeweest, De Batik Stand! Na onze editie in 2019, stond er op de planning dat de Batik Stand bij de eerst volgende Tong Tong Fair in Den Haag nog groter, mooier en uitgebreider zou zijn. De afgelopen twee jaar brachten we de Batik Stand al digitaal en ook verscheen vorig jaar het magazine BATIK!-> koop het hier https://stichtingtongtong.nl/batik-glossy. Maar nu kunnen we elkaar eindelijk weer ontmoeten in de echte Batik Stand.
We hebben een mooi Batik programma voor jullie op het Batik-Eiland tijdens de Tong Tong Fair.
In onze Batik Stand ontvangen we dagelijks gasten die Batik onderzoeken, maken of op een andere manier er mee bezig zijn. De brand Guave van Romée Mulder en Myrthe Groot heeft alle dagen een shop volop Batik items en een upcycle atelier. Breng een kledingstuk mee en laat er een stukje Batik op aan brengen door Guave. Ook dit jaar kunnen weer eigen batiks meegenomen worden naar het spreekuur. Dit kan elke dag bij Sabine Bolk. Sabine heeft ook een leeshoek samengesteld waar je in allerlei batikboeken kunt duiken.
Naast De Batik Stand is er ook op het Batik-eiland de expositie ‘Batik maakt de man’ waarin de dracht van batikbroek naar blouse wordt uitgelicht en toegelicht.
{check voor wijzigingen & actuele tijden het krijtbord in de Batik Stand}
Donderdag 1 september van 15u – 17u Pris Roos en Yulia Pattopang van het Project Batik X Liliawati
Project Batik X Liliawati is een project over de zoektocht naar de identiteit van de Bahasa Indonesia sprekende mensen in Nederland EN de liefde voor batik, de klederdracht van nationaal erfgoed. Het project is in samenwerking met Pris Roos, Yulia Pattopang en Sabine Bolk.
Het handboek “Seni Kerajinan: Batik Indonesia” is geschreven in 1973 in Bahasa Indonesia en gaat over de geschiedenis en ontwikkeling van het ambacht batik in Indonesië per regio. Er is nog geen vertaling van het boek en in plaats van het te laten vertalen door één vertaler, willen wij het boek ontrafelen en vertalen samen met u en 199 andere Bahasa Indonesia sprekende mensen. Met deze gezamenlijke vertaling onderzoeken we wie we zijn en waar wij vandaan komen.
Pris en Yulia zullen het project delen tijdens de TTF en vertalers werven.
Vrijdag 2 september van 13u – 15u Sandra Niessen
Dr. Sandra Niessen werkt voornamelijk met textiel van de Batak gemeenschap in Noord-Sumatra, maar verdiept zich ook in de historie van Batik. Meest recentelijk, deed ze onderzoek naar de bekende batikentrepreneur uit Yogyakarta, Wilhelmina Frederika van Lawick van Pabst, waarvan een eeuw geleden een dozijn hoge kwaliteit batiks gekocht werden door King Chulalongkorn of Siam. Haar onderzoek werd gepubliceerd in de catalogus van Queen Sirikit Museum of Textiles ‘A Royal Treasure: The Javanese Batik Collection of King Chulalongkorn of Siam’ onder de titel ‘The Untold Story of the Batik Workshop of Wilhelmina Frederika van Lawick van Pabst’ in 2019.
Ontmoet Sandra in onze stand en kom de publicatie lezen in de Batik leeshoek.
Zaterdag 3 september van 13u – 15u Shuen-Li Spirit
Batikkunstenaar Shuen-Li Spirit is geboren in Singapore en heeft roots in Indonesië en China. Ze woont sinds 2016 in Nederland. Via YouTube deelt zij het maken van batik. Ook geeft ze workshops aan kinderen en volwassen. Recentelijk is haar werk geselecteerd voor de voorpagina van de jaarkalender voor 2023 van het Batik Gilde (UK).
Shuen-Li maakte voor het magazine BATIK! een Batik DIY en zal in de stand haar batikkunst tonen.
Maureen Tan is kok, geeft kookworkshops en schrijft kookboeken. Maureen groeide op met de Indonesische keuken. Met haar kookschool Anak Bungsu, wat ‘tweede kind’ betekent, leert Maureen iedereen authentiek Indonesisch koken. Zo eert ze niet alleen de Indonesische keuken, maar ook de recepten die haar moeder haar in vele kookschriftjes naliet. Dit jaar verscheen het boek ‘JAVA’, het tweede boek na het succesvolle ‘De Bijbel van de Indonesische Keuken’ uit 2019. Aan het eerste boek werkte Sabine Bolk mee en voorzag het boek van Indonesisch textiel per streek en sambal.
Maureen zal een uur bij de stand aanwezig zijn om haar boeken te signeren.
Zondag 4 september van 13u -15u Alessa Joseph van de brand Istimewa
Tevens de gehele dag is er een pop-up shop van Istimewa in de Batik Stand
Op 4 september is er ook een modeshow met Guave & Istimewa om 17.45u op het Tong-Tong podium
Het concept van Istimewa ontstond in 2019 tijdens een persoonlijke reis door Indonesië waarin het idee van ‘thuiskomen’ opnieuw werd gedefinieerd door oprichter Alessa Joseph. Haar roots vinden was een belangrijk onderdeel daarvan. Na haar terugkomst, realiseerde ze dat je maar op een plek echt thuiskomt Iwaar je volledig jezelf kan zijn. Dit wordt vaak vergeten. Daarom is het de missie van Istimewa om met hun producten te inspireren en verbinding te maken met vrouwen die hun eigen reis maken tot ‘thuiskomen’. De meeste items worden gemaakt in een klein naaiatelier in Jakarta (ID). De ontwerpen worden gemaakt in het Istimewa atelier in Utrecht.
Ontmoet Alessa in onze stand, er zal de gehele dag een pop-up shop van Istimewa en om 17.45u is er een modeshow van Guave & Istimewa op het Tong-Tong podium.
Arlene Dwiasti is een Indonesische textiel designer en onderzoeker, die Textile Craft studeerde bij het Bandung Institute of Technology (ITB) en haar master in het Tourism, Culture & Society programma van de Erasmus University Rotterdam behaalde in 2022.
Haar ervaring in de textielwereld bestaat voornamelijk uit samen werkingen met lokale ambachtslieden, die haar inspireerde om meer de connectie te maken tussen mensen, culturen en kunst. Haar passie om te onderzoeken hoe de geschiedenis onze huidige samenleving gevormd heeft deed haar de stap maken naar cultuurwetenschappen.
Arlene ’s onderzoek in Nederland met de ‘Unraveling Batik Belanda: Understanding Colonial Cultural Heritage in Dutch Society via Co-Creation Experience of Creative Tourism Practice’ werd deels gedaan in samenwerking met Sabine Bolk. Ontmoet Arlene in de stand en leer meer over de uitkomsten van haar onderzoek.
Dinsdag 6 September van 13u – 15u Laurens Tan
Laurens Tan is een verzamelaar van Indonesisch textiel en onderzoek batik voor zijn thesis voor zijn Master of Art, Art Sciences aan de Catholic University of Louvain (UCLouvain).
Laurens zal batik mee nemen uit zijn eigen verzameling en meer over zijn onderzoek delen.
Woensdag 7 september van 14u – 15u Dido Michielsen
Dido Michielsen is een journaliste en schrijfster van diverse non-fictie boeken. Ze schreef voor veel Nederlandstalige titels, van kwaliteitskranten tot en met damesglossy’s, over de meest gevarieerde onderwerpen. Op 3 september 2019 is haar debuutroman verschenen: Lichter dan ik, geïnspireerd op het leven van haar betovergrootmoeder en talloze inheemse vrouwen in voormalig Nederlands-Indië. Op dit moment rond ze haar tweede roman af waarin haar familie en Batik wederom een rol spelen.
Ontmoet Dido in onze stand en bekijk ook enkele batiks van haar familie die ze mee brengt.
Donderdag 8 september van 13u tot 15u Suzanne Liem
Suzanne Liem is documentair fotograaf, onder andere bekend van haar fotoserie over de Weduwen van Rawagede, publicaties in Trouw van haar serie over de (klein)kinderen van personen die een rol speelden in de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië. Op 7 september presenteert zij op de Tong Tong Fair haar nieuwste fotoboek Lain Sayang Lain, vier generaties Molukkers in Nederland. Afgelopen maanden was zij in Indonesië om te werken aan een aantal projecten, waaronder een project over Chinezen in Indonesië. Omdat haar Chinese oma in Ambarawa, op midden Java geboren is, ging zij daar naartoe om te zien of haar oma en haar familie daar sporen hebben achtergelaten. De moeder van haar oma ontwierp batikmotieven en maakte batik doeken. De productie werd gedaan in de batikkerij van haar man, de overgrootvader van Suzanne. In die tijd, 100 jaar geleden, was de batik-industrie in Ambarawa groot: acht Chinese batikkerijen maakten daar unieke motieven, beïnvloed door de werken die elders op midden Java werden gemaakt en door Chinese en andere buitenlandse invloeden vanuit de noordelijke kuststreken op Java. Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog verdwenen de Chinezen en dus ook de batikkerijen uit Ambarawa. Derry Aditya uit Ambarawa las hierover en besloot onderzoek te doen naar de originele batik motieven en kunstenaar Mafud Fauzi maakt handmatig kains met de hervonden originele motieven, waarvan een aantal bekend is bij het Tropenmuseum. In Ambarawa is de laatste jaren een community van jonge mensen ontstaan die de batik-industrie in Ambarawa nieuw leven inblaast, met de oude motieven als basis. Met elkaar willen ze leren over deze industrie omdat er nog veel onbekend is. Suzanne nam een aantal doeken mee uit Ambarawa, die zij zal laten zien, alsmede de doeken waarvan zij denkt dat ze door haar overgrootmoeder zijn gemaakt. Als gast van de Batik stand introduceert zij de ‘Batik Patron Ambarawa Community’ op de Tong Tong Fair.
On 18 March 2020 the news came in that this years Tong Tong Fair (TTF) would be postponed to be held from 3 till 13 September 2020. On 5 April however the news came that TTF will not be held this year. I sincerely hope this wonderful event can take place next year and that we, me & Guave, can be there with our ‘Batik Stand 2.0.’.
Behind the scenes together with the TTF organisation we are working on a very nice, big Batik program, so let’s hope we can stand for Batik together in 2021!
In het voorjaar werd ik gecontacteerd of ik mee wilde werken aan een DIY gebaseerd op Batik in aanloop naar de 15 augustus herdenking. Ik heb, na wat bedenktijd, de DIY gemaakt, met een printbare doe-it-het-zelf-handleiding en een video door Gado Gado Productions. Nu komen er ook twee workshops aan onder begeleiding van mij , op 3 augustus bij Muzee en op 15 augustus bij het Nationaal Theater! De workshops zijn voor iedereen toegankelijk zijn! Onderaan meer info & links waar aan te melden. De DIY kan individueel, maar juist ook in groepsverband, dus doe mee met jouw vrienden of familie!
Zelf aan de slag!
DIY batik | hoe maak ik een papieren sarong
Papieren sarong
Het maken van echte batik duurt dagen en is een ingewikkeld proces. Het effect van een echte batik kunnen we op papier na maken met een paar simpele elementen: kraftliner of bruin inpakpapier, vetkrijt zonder kleur en ecoline of waterverf. In Indonesië werken vaak meerdere mensen aan een batikdoek. De papieren sarongs maken wij om die reden ook in kleine groepen van twee of drie mensen.
Batik is een uitsparingstechniek waarbij met hete was patronen worden gecreëerd op stof. De techniek batik is sinds 2009 UNESCO immaterieel erfgoed van Indonesië. Batik is een im- materieel erfgoed, omdat het meer is dan alleen een techniek. De motieven en kleuren die gebruikt worden in batik hebben een betekenis en hiermee kan zowel de maker als de drager een betekenis uitdragen. Om kennis te maken met de patroonwereld van batik, gebruiken we niet de moeilijke techniek van hete was op stof. Maar laten we ons wel inspireren door de verhalen en betekenis achter de motieven om onze eigen sarongs op papier te creëren.
Jill & Yorick aan de slag tijdens het maken van de DIY video
Patronen maken
De patronen in batik vertellen samen met het kleurgebruik iets over de afkomst van de doeken, de maker en de drager. Denk na over welke motieven jullie willen gaan maken. Je kan je laten inspireren door je omgeving of achtergrond. Of misschien wil je wel iemand herdenken? Je kan individueel patronen maken en samen laten komen op de sarong, of een patroon maken waarin juist alles gecombineerd wordt. Een patroon kan bestaan uit bestaande symbolen, maar je kunt deze ook zelf maken. Patronen creëer je door herhaling. Je kunt ervoor kiezen om één of meerdere figuren groot te tekenen, maar als je deze kleiner maakt en herhaalt krijg je vanzelf een patroon. Batikmakers halen inspiratie uit hun directe omgeving, uit alles wat om hen heen groeit en bloeit, maar ook uit verhalen, rituelen en hun geloof. Ook zijn voor batikmakers de motieven belangrijk die gemaakt werden door hun voorouders. Vroeger werd het maken van batik doorgegeven van moeder op dochter. Nu nog steeds geven batikkerijen patronen door binnen de familie
Maak in deze workshop kennis met Javaanse batik in een Nederlands jasje door batik-specialiste Sabine Bolk. Batik is een uitsparingstechniek waarbij met hete was patronen worden gecreëerd op stof. Batik is sinds 2009 UNESCO immaterieel erfgoed van Indonesië.
Tijdens de workshop vertelt Sabine hoe batik op Java in Indonesië gemaakt wordt aan de hand van verschillende doeken die zij verzamelde tijdens haar reizen. Voor de workshop werken we met (Nederlandse) bijenwas op hergebruikt katoen. Hierbij werken we met een canting, een koperen waspen van Java, en/of een cap, een batikstempel die Sabine zelf maakte van verschillende keukenattributen zoals aardappelstampers en deegvormen. Na het aanbrengen van de was, verven we met een kwast, deze techniek heet op Java ‘colet’. Hierna komt de tweede stap, de tweede laag was over de geverfde delen. Nadat er een tweede laag was aangebracht is, gaan de doeken in een verfbad. Het uitkookproces van de was doet Sabine achteraf. De doeken kunnen daarna opgehaald worden bij De Katoendrukkerij of per post nagestuurd worden.
Sabine Bolk (1984) is beeldend kunstenaar en batikonderzoeker. Sinds 2009 verdiept zij zich in Javaanse batik. Ze laat zich hierbij niet alleen inspireren door de techniek, maar vooral door de patroonleer en de filosofie van batik. Op haar blog ‘De reis naar Batik’ doet zij verslag van haar ontdekkingen, haar onderzoek en reizen. In 2009 en 2016 bezocht Sabine het Indonesische eiland Java om het maakproces van batik te documenteren. In 2019 lanceerde ze haar nu deels afgeronde onderzoeksproject ’Retelling the History of the (Indo-)European Influence on Batik’ in Nederland en op Java.
Min. 6 deelnemers, max. 12 deelnemers. Prijs € 95 per persoon, incl. alle materialen. Inschrijven met naam, email en telefoonnummer via info@dekatoendrukkerij.nl
